نام قدیم :
خسف، خسب و خوسف
وجه تسمیه :
خسف به معنای زمین گود و خوسف به معنای پوشیده بودن است که که این شهر چون در گودی قرار دارد از نظرهم پوشیده است.
جمعیت :
29,019
مساحت :
13,138
ایستگاه راه‌آهن
فرودگاه
توصیف شهر خوسف
شهر خوسف با باغ‌های گل نرگس در ۳۵ كيلومتری غرب بیرجند و در حاشيه كوير قرار واقع است.
موقعیت جغرافیایی خوسف سبب شده است که این شهر همانند بسیاری دیگر از شهرهای استان خراسان جنوبی از آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی برخوردار باشد، به گونه‌ای که بیش از نیمی از سال را با هوای گرم و خشک و تابستانی و نیم دیگر را با هوای سرد و زمستانی سپری می‌کند. یکی دیگر از خصوصیات بارز این منطقه، بادهای آن است که از شدت و سرعت قابل توجهی برخوردار است.
از نظر تاریخی شهر خوسف یکی از کهن‌ترین شهرهای استان خراسان جنوبی است که تاریخ آن به پیش از اسلام باز می‌گردد. با گردش در بافت قدیمی شهر که حدود ۲۰ هکتار است بناهای ارزشمند قدیمی و تاریخی را مشاهده می‌کنید که در گذر زمان آسیب‌هایی بر آن وارد شده اما همچنان بخش‌های عمده‌ای از آن هویت خود را حفظ کرده‌اند.
فرهنگ شهر خوسف
مردم شهر خوسف همانند بیشتر مردم استان خراسان جنوبی خونگرم، مهمان نواز بوده و پایبند به اعیاد مذهبى، ملى و سنتهاى محلى هستند. مردم این شهر فارس هستند و به زبان فارسی دری صحبت می‌کنند.
- مراسم سنتی کشت گندم در روستای آرک: روستای آرک در نزدیکی خوسف قرار دارد که مراسم کشت گندم آن شهرت دارد و به شیوه خاصی انجام می‌شود.
- روز عاشورا: مراسم خاص مذهبی با عنوان بیل زنی و نخل گردانی عصر روز عاشورا در شهر خوسف برگزار می‌شود. در این مراسم کجاوه‌هایی که «نخل» نام دارد را همراه با بر هم زدن سر بیل‌ها همراه با نوحه خوانی و زنجیر زنی در شهر می‌گردانند.
-
برداشت گل نرگس: روستای دستگرد در ۱۸ کیلومتری شهر خوسف قرار دارد و کوه نرگس در این روستا واقع شده است. این کوه از فاصله دور تا حدودی سفید به نظر می‌رسد. گیاه نرگس به صورت خودرو در این کوه می‌روید و به باور مردم پیاز موجود در نرگس‌زارهای منطقه ابتدا از این کوه تامین می‌شده است. گیاه نرگس از جمله گل‌های کم آبخواه و مطابق با شرایط آب و هوایی استان است. زمان نشای پیاز نرگس در فصل تابستان است و هر پیاز شش تا هفت سال محصول می دهد. اوج گل دهی هر پیاز نرگس از سال چهارم تا ششم و محصول آن بسیار ارزشمند است. مناسب‌ترین زمان برداشت گل ساعت ۷ تا ۸ صبح است تا عطر شاخه‌های نرگس ماندگارتر باشد. زمان برداشت گل نرگس در روستای دستگرد، اوایل ماه آبان تا اواخر ماه بهمن است. پرورش و نگهداری این گیاه در طبس و برخی شهرهای استان خراسان جنوبی نیز رواج دارد.
همچنین هوله بافی از صنایع دستی مطرح و با قدمت در خوسف به حساب می‌آید.