نام قدیم :
کاسپین، راژیا، آرساس یا آرساسیا، اردپا، کشوین، قسوین، شادشاپور.
وجه تسمیه :
گفتهاند: قزوین عربی شده کاسپین است، کاسپی قومی بودهاند که در حاشیه دریای خزر زندگی میکردند و به مرور به منطقه قزوین کوچ کردند و آنجا را کاسپین نامیدند.
شهرت :
پایتخت خوشنویسی ایران، شهر پاک ایران. (شهر قزوین به دلیل دارا بودن خوشنویسان بسیار، به پایتخت خوشنویسی ایران و همچنین به دلیل داشتن باغستانها و بوستانهای کهن و فراوان در اطراف خود؛ به شهر پاک ایران معروف شده است.)
جمعیت :
64,132 (کیلومتر مربع)
مساحت :
64,132 (کیلومترمربع)
ایستگاه راهآهن
فرودگاه
شهری پر از یادگارهای تاریخی و باستانی که همچنان رنگ و لعاب جاده ابریشم در آن به چشم میآید. شهری با آب و هوایی مطبوع که تابستانی خنک و زمستانی سرد دارد. بخش شمالی این شهر کوهستانی و بخش جنوبی و شرقی آن را دشت فراگرفته است. رطوبت و بارش مناسب به این شهر امکان داشتن کشاورزی خوب و ممتازی را داده، تا محصولاتی با کیفیت بالا تولید و حتی صادر کنند، محصولاتی چون: گندم، پسته، انگور، گردو و جو و... از جمله این محصولاتند.
وجود دریاچه اوان در این شهر نعمت بزرگی است. این دریاچه در تابستانها مکان مناسبی برای ماهیگیری و قایقرانی است و یکی از جاذبههای طبیعی این شهر محسوب میشود.
وجود آثار تاریخی فراوان در این شهر باعث شد تا رتبه اول در کشور و سوم را در جهان به خود اختصاص دهد. عمارتها و بناهایی چون؛ عمارت حمام و موزه قجر، آرامگاه حمدالله مستوفی، عمارت باغ سپهدار، عمارت کلاهفرنگی و سردر عالیقاپو، برج ناقوس، دروازه دربکوشک، دروازه تهران قدیم، بازار سعدالسلطنه، مسجدجامع، کاخ موزه چهلستون، خانه میریانزاده (خانه یزدیها)، حمام بلور (موزه سنگ)، آب انبار سرداربزرگ و سردارکوچک، عمارت شهرداری، بازار قزوین و بسیاری از بناهایی که بیشتر آنها یادگار دوران صفویه هستند.
مردم قزوین به زبان فارسی سخن میگویند اما زبانهای رایج در استان قزوین، فارسی، تاتی، مراغی، کردی، لری، ترکی و رمانلویی است. بیشتر آنها مسلمان و پیرو شیعهاند. این شهر به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران معرفی شده است. خوشنویسان بزرگی چون میرعماد حسنی قزوینی استاد بزرگ خط نستعلیق، میرزا محمدحسین عمادالکتاب قزوینی و ملک محمد قزوینی را میتوان نام برد. لباس محلی این شهر خاص خود منطقه بوده که امروزه دیگر به تن کسی دیده نمیشود. تنپوش مردان در گذشته، کلاه، ارخالق و گیوه بوده و لباس زنان شلیته، شلوارهایی با پاچههای تنگ و پاپوش بوده است که بر اساس درآمد، نوع و جنس لباس و پاپوش هم در مردان و هم در زنان فرق داشته است.
قزوین نیز مانند دیگر شهرهای کشور ایران غذاهای مخصوص خود را دارد که خوردن آن به هر مسافری توصیه میشود. قیمه نثار، غذایی خاص و خوشمزه که در شهر قزوین معروف است. غذاهای دیگری چون آش دوغ، کوکوی شیرین، شیرین پلو، از دیگر غذاهای محلی محسوب میشوند. شیرینیهای این شهر هم معروف و خوشمزهاند، باقلوای لوزی، نانهای مختلف (برنجی، نخودی...)، پادرازی و باقلوای پیچ. برای تهیه سوغاتی میتوان از صنایع دستی این شهر که ساخته دست هنرمندان قزوینی است استفاده کرد، صنایعی چون؛ نقاشی و تذهیب، گلابتون دوزی ، گلیم بافی ، آینهکاری، منبت کاری و... .
.